W Wigilię 2022 roku, ku pamięci pisarza niezależnego

NARODOWE DZIEDZICTWO KULTUROWE – MAREK NOWAKOWSKI (Marek Krzysztof Nowakowski) – niezwykły polski literat, pisarz, twórca wolny, Flaner Warszawy i jej fascynującego powojennego łotrzykowskiego świata, kronikarz stanu wojennego, czasów Solidarności i ducha narodu

Próba nakreślenia genezy młodzieńczej twórczości, genealogii i opisania historii rodzinnego domu przodków.

—

Marek Nowakowski film nr 1. “Errata do Biografii” – wzruszający, o Przyjacielu, i w pierwszych kadrach z dotykiem wspólnego domu, z przy ulicy wtedy Zachodniej w Warszawie – Włochach: https://www.youtube.com/watch?v=YpZQWhEdKdY

Marek Nowakowski film nr 2. “Powidok” – film 2. wzruszający, o Przyjacielu, i w pierwszych kadrach z dotykiem wspólnego domu, z przy ulicy wtedy Zachodniej w Warszawie – Włochach: https://www.youtube.com/watch?v=YJK-oN0o8R8

—

I. POCHODZENIE I ZNACZENIE NAZWISKA – 

Według najwybitniejszych polskich etymologów, każde polskie nazwisko niesie wartość kulturową i dziedzictwo etniczne:
Źródło 1. “Nazwiska Polaków Słownik Historyczno-Etymologiczny”, zespół Prof. K. Rymuta, DWN Kraków 2001, tom II L-Ż, str. 164:
Nazwisko Nowakowski, notowane w Polsce od 1642 roku, w gałęzi nazwisk pochodzi od nazwiska/nazwania Nowak, notowane od 1335 roku, te pochodzi od staropolskiego języka i słowa “nowak” – człowiek nowy, przybysz” – a więc ten, który przybył do miejsca, skąd i jakiego? – będzie badane o odrębnych analizach.
Źródło potwierdzające i głębsze 2. “Słownik Najstarszych Nazwisk Polskich Pochodzenie Językowe (XII – XV wiek)”, Zofia Kowalik-Kaleta, Leonarda Dacewicz, Beata Raszewska-Żurek, Instytut Slawistyki PAN, Warszawa 2007, tom I, strona 106: Nowak, “nowak, nowy człowiek w danym środowisku” Sstp – od 1335 roku, odap. strona 135, 137 “Historia Nazwisk Polskich na Tle Społecznym i Obyczajowym (XII-XV wiek), Zofia Kowalik-Kaleta, Instytut Slawistyki PAN, Warszawa 2007.

Pochodzenie i Znaczenie nazwiska: w gałęzi nazwisk znajdujemy m.in. NOWAK, NOWACKA, NOWACKI, NOWAKOWSKI, NOWOTKO, NOWACZYK, NOWACZYŃSKI, NOWIK, NOWOTNY (ale to od staropolskiego języka i słowa ‘nowotny’ – ‘człowiek nowy, przyjmujący nową wiarę’ – notowane od 1426 roku), oraz wiele innych.

==================================================================================

==========================================================================================

Dla pasjonatów genealogii notujemy najstarsze archiwalne zapisy w Polsce dotyczące nazwiska Nowak – do dalszych analiz pochodzenia i wywodu każdego rodzinnego nazwiska Nowak:

SSNP – Słownik Najstarszych Nazwisk Polskich Pochodzenie Językowe (XII-XV Wiek) – Tom I str. 135: NOWAK: Present(e) … Nicolao Nouak 1335 KMłp 643. 

SSNP – Słownik Najstarszych Nazwisk Polskich Pochodzenie Językowe (XII-XV Wiek) – Tom I str. 157: NOWAK: Iacobo (dat.) dicto Nowak 1356 RmK I 1682.

A więc potencjalny pierwszy przodek o nazwisku NOWAK, zanotowany w polskich archiwach, to Mikołaj Nowak rok 1335, oraz Jakub Nowak rok 1356.

W tym miejscu opublikowana będzie pro bono publico pełna treść wymienionych dokumentów źródłowych dotyczących polskich archiwaliów co do najstarszych zapisów dotyczących nazwiska Nowak – Mikołaj Nowak 1335 rok, oraz – Jakub Nowak 1356 rok:

1.KMłp – Kodeks dyplomatyczny Małopolski . I-IV. Wyd. F. Piekosiński. Kraków 1876-1905. // Str. 643: NOWAK: Present(e) … Nicolao Nouak, 1335 KMłp 643.  // z podanego źródła – strona 643:

Tom I : 1178-1386

https://fbc.pionier.net.pl/details/nnlp4vZ

=

2. RmK – Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do 1400. I-II. Wyd. F. Piekosiński, J. Szujski. Kraków 1896. // RmK I:  Iacobo (dat.) dicto Nowak 1356 RmK I 1682. // Z podanego źródła – 1682:

https://polona.pl/item-view/979be477-4fea-4638-9ee4-4a021774cf31?page=9

https://polona.pl/item-view/979be477-4fea-4638-9ee4-4a021774cf31?page=287

https://polona.pl/preview/53a10543-ef06-481d-a238-061d17d09fa5

—

—

2. GENEALOGIA MARKA NOWAKOWSKIEGO – tu w linii miecza. Nie wszystkie dane są dostępne, ze względu występujące braki w zasobach metrykalnych wymienionych parafii i archiwów lokalnych. Generalnie, dane oparte są na źródłach dostępnych w necie. To jest wpis roboczy – do uzupełniania.

I. MAREK NOWAKOWSKI – Twórca, Pisarz, Scenarzysta, Aktor, Poeta, urodzony w Warszawie dnia 2 kwietnia 1935 roku – zmarły dnia 16.05.2014 roku, pochowany – Cmentarz Wojskowy w Warszawie, przy jego pochowaniu i grobie pięknie zagrał i zaśpiewał Muniek Staszczyk z zespołu T. Love, przyjaciel i sąsiad z Włoch pod Warszawą.

II. Rodzicami jego byli:

ANTONI NOWAKOWSKI, urodzony dnia 11.06.1896 roku w parafii Brzozów, Ziemia Mazowiecka, zmarły dnia 29.07.1981 roku w Warszawie, pochowany – warszawski Cmentarz Stare Powązki,
oraz
STANISŁAWA NOWAKOWSKA z domu JABŁOŃSKA, urodzona dnia 17.05.1902 roku w Mieniu par. Cegłów, Ziemia Mazowiecka, ojciec Franciszek Jabłoński z tegoż Mienia, zmarła dnia 7.02.1991 roku, pochowana w Warszawie przy mężu.

—

Metrykalny wpis aktu urodzenia Antoniego Nowakowskiego przesłana przez uczestnika forum PTG Polskiego Towarzystwa Genealogicznego “Wiesław_F”:
https://metryki.genealodzy.pl/index.php?op=pg&ar=2&zs=1245d&se=&sy=151&kt=3&plik=057-060.jpg&x=964&y=372&zoom=1

Metrykalny wpis urodzenia Stanisławy Nowakowskiej z domu Jabłońskiej przesłana przez uczestnika forum PTG Polskiego Towarzystwa Genealogicznego “Sroczyński_Włodzimierz” (przykład równie pełnego skanu):

Dane z bazy pochowanych Antoniego i Stanisławy cmentarza w Warszawie przesłane przez uczestnika forum PTG Polskiego Towarzystwa Genealogicznego “Wiesław_F”:
https://cmentarze.um.warszawa.pl/pomnik.aspx?pom_id=31463

Metrykalny wpis ślubu Antoniego Nowakowskiego ze Stanisławą Jabłońską, rok 1927, parafia Sochaczew, akt nr 38, przesłana przez uczestnika forum PTG Polskiego Towarzystwa Genealogicznego “Wiesław_F”:
https://metryki.genbaza.pl/genbaza,detail,376585,20

A więc ślub wzięli w parafii Sochaczew, dnia 14.07.1927 roku “o godzinie dziesiątej z rana”.

Według metryki ślubu Antoni Nowakowski “zamieszkały nauczycielem w Sochaczewie”, lat 31 (czyli urodzony w roku 1896), syn Ignacego Nowakowskiego i Małgorzaty Nowakowskiej z domu Kalinowskiej : Stanisława Jabłońska “zamieszkała nauczycielka w Sochaczewie”, lat 25 (czyli urodzona w roku 1902), córka Franciszka Jabłońskiego i Rozalii Jabłońskiej z domu Świątkowskich.

Stąd, jeśli można, wspomnienie o rodzicach Antoniego Nowakowskiego i Stanisławy Jabłońskiej za ich wysiłek i zapewnienie odpowiedniego wychowania, pozwalającego dzieciom na uzyskanie tak cennego społecznego statusu i profesji nauczycieli w Sochaczewie. Antoni i Stanisława Nowakowscy następnie przeniosły się do Włoch pod Warszawą, gdzie Antoni Nowakowski od roku ok. 1930 został poproszony o stworzenie od podstaw miejscowej szkoły (organizował społeczną zbiórkę funduszy i nadzorował budowę tej szkoły). Został jej wieloletnim kierownikiem, uczył tam matematyki i fizyki – uczniowie pieszczotliwie przezywali go ,,mączka” – od słowa ,,pączek” – jak wspomina 92-letnia Pani Elżbieta Oyrzanowska (stara polska rodzina o nazwisku Oyrzanowski) z tychże Włoch-Warszawa, przypadkowo spotkana (14.02.2025) w Parku Cietrzewia we Włochach przy parkowej alejce nazwanej imieniem właśnie Antoniego Nowakowskiego. Żona Stanisława Nowakowska uczyła języka polskiego i nauk przyrodniczych. Mieszkali w parterze domu prawie naprzeciwko kościoła Saletynów we Włochach, z wtedy adresem ulica Zachodnia 2.

I tu ważny moment w jego życiu, prócz rodziców nauczycieli, tu zaczęła się jego wielka miłość do książek. Jego sąsiadką z góry w tym starym przedwojennym domu była właścicielka domu Eugenia Maternicka, jedna z pierwszych polskich Emancypantek, która przez wiele lat pracowała w przedwojennym książkowym wydawnictwie “Gebethner i Wolf”. Posiadała pokaźną bibliotekę. Młody chłopiec Marek Nowakowski został jej ulubionym “Krzysiem”. Oto link do wspomnienia o Eugenii Maternickiej, którego fragment opowiada o ich przyjaźni i ich fascynacji książkami:

https://narodowa.pl/exhibits/eugenia-maternicka-jedna-z-pierwszych-polskich-emancypantek-sawantek/

 

---

II.1 Rodzonym bratem Antoniego Nowakowskiego był Stanisław Nowakowski.

Oto bardzo cenna pierwsza wiadomość otrzymana od członka jego rodziny na forum PTG Polskiego Towarzystwa Genealogicznego,w dniu 6.01.2023 roku, – jeśli zostaną od tej rodziny przesłane dalsze informacje, będą one umieszczane w tym podpunkcie Historii Rodziny Nowakowskich.

danielsen76

Temat postu:   Wysłany: 06-01-2023 – 11:40

Dołączył: 06-01-2023 Posty: 1 Status: Offline

Super praca! Właśnie, za namową żony zacząłem tworzyć drzewo genealogiczne i utknąłem, a Wasze badania rozjaśniły mi nieco obraz mojej rodziny. Pamiętam Marka z dzieciństwa, kiedy wpadał na pogawędki do mojego dziadka Bohdana. Ich ojcowie – Stanisław i Antoni – byli rodzonymi braćmi. Stanisław po ślubie osiedlił się na Emilianowie. Co ciekawe, córka Stanisława, Teresa, również osiedliła się w Sochaczewie i została nauczycielką, co potem kontynuowały jej córki. Mój dziadek, Bogdan, po wojnie osiedlił się w Warszawie.

——————————————————————————————————————————————————————-

 

III. Dziadkami jego po linii miecza byli:

IGNACY NOWAKOWSKI, ur. ok. roku 1863 oraz MAŁGORZATA NOWAKOWSKA z domu KALINOWSKA.

Ślub wzięli w parafii Brzozów, dnia 24.10.1886 roku, Ignacy Nowakowski podany był w parafialnej księdze ślubów jako “gospodarz z Dawidowa”.

Informacje przesłane przez uczestnika forum PTG Polskiego Towarzystwa Genealogicznego “Wiesław_F”.

Kolejny post od uczestnika forum PTG Polskiego Towarzystwa Genealogicznego “Robert_Kostecki”:

Idąc za wskazaniem Wiesława, to:
I. Ignacy Nowakowski, dziadek, rolnik we wsi Dawidów (parafia Brzozów), w dniu 24.10.1886 r. w parafii Brzozów (gmina Iłów) poślubił Małgorzatę Kalinowską. Ich dziećmi byli:
1. Jan (ur. 20.01.1888 r. Dawidów).
2. Józef (ur. 27.05.1890 r. Dawidów).
3. Marianna (ur. 25.03.1892 r. Dawidów).
4. Julianna (ur. 15.01.1894 r. Dawidów).
5. Antoni (ur. 11.06.1896 Dawidów – zm. 29.07.1981 Warszawa), ojciec Marka Nowakowskiego, mąż Stanisławy Jabłońskiej, która poślubił w dniu 14.07.1927 r. w Sochaczewie.
6. Stefania (ur. 09.03.1900 r. Dawidów), po mężu Kornacka.
7. Edward (ur. 21.04.1902 r. Dawidów).
8. Bronisława (ur. 17.04.1904 r. Dawidów).
9. Stanisław (ur. 03.05.1906 Dawidów) –

IV. Pradziadek jego po linii miecza to JAN Chrzciciel NOWAKOWSKI, prababcia to MARIANNA NOWAKOWSKA z domu “FILIPIAK”

1. Metryka ślubu parafia Brzozów rok 1839, wpis nr 10, Jan Nowakowski, lat 19 (a więc ur. 1820 rok), ślub z Marianną Kuźnicówną, lat 19 (a więc ur. 1820 rok), córką Jana syna Filipa ( Kuźnica / Filipczyk / Filipczak / Filipiak ?) i Marianny z domu Dymków, urodzoną w Michowicach, parafia Troszyn Polski.
Z tego małżeństwa zanotowano urodzenie: Magdalena Nowakowska, urodzona w parafii Brzozów, rok 1850, wpis metrykalny nr 26, oraz zanotowano Zgon w roku 1852, parafia Brzozów, wpis numer 21 (zanotowano – matka o nazwisku “Kuźnica”).

2. Z Marianną Nowakowską z domu Filipczak (Filipczyk?) dzieci:
2.1 Jan Nowakowski miał z małżeństwa z Marianną “Filipczak” syna, to Roch Nowakowski, ur. parafia Sochaczew (AD Łowicz, księga chrztów 1840 rok, akt nr 120).
Roch Nowakowski zmarł w 1843 roku, metryka zgonu, parafia Brzozów, wpis nr 1.
2.2 Katarzyna Nowakowska, ur. 1843 r. parafia Brzozów, wpis metrykalny nr 47.
2.3 Marianna Nowakowska, ur. 1845 r. parafia Brzozów, wpis metrykalny nr 26.
2.4 Piotr Nowakowski, ur. 1847 r. parafia Brzozów, wpis metrykalny nr 20.
# MARIANNA NOWAKOWSKA (z domu “Filipiaków”), zanotowano z aktu zgonu, parafia Brzozów, dnia 29.12.1852 rok, lat 30, “Forczmanka”.

3. Z Teofilą “Filanowską”, poślubioną w dniu 29.01.1853 r. w parafii Brzozów. Dziećmi z tego małżeństwa były:
3.1 Józef Walenty (ur. 09.02.1868 r. Dawidów), w dniu 11.11.1891 r. w parafii Iłów poślubił Mariannę Rogowską.
3.2 Antoni Franciszek (ur. 21.01.1870 Dawidów), w dniu 22.11.1896 r. w parafii Młodzieszyn j poślubił Józefę Imińską.
3.3 Eleonora (ur. 23.01.1872 Dawidów), w dniu 19.01.1890 r. w parafii Brzozów poślubiła Adama Paradowskiego.
3.4 Aniela (ur. 28.06.1874 Dawidów), w dniu 20.02.1895 r. w parafii Brzozów poślubiła Michała Pachniewskiego.

# JAN NOWAKOWSKI, zanotowano z wpisu zgonów parafii Brzozów, rok 1876, dokładna data zgonu 30.01.1876 r., 56 lat, jako syna Krzysztofa i Marianny, pozostawił po sobie wdowę Teofilę Nowakowską z domu “Filipiaków” = Filipiak.

Finalnie na dziś:

https://metryki.genealodzy.pl/index.php?op=pg&ar=2&zs=1244d&se=&sy=3500&kt=1891&plik=17-18.jpg&x=507&y=491&zoom=1.5

V. Prapradziadek Marka Nowakowskiego po linii miecza to KRZYSZTOF NOWAKOWSKI, urodzony ok. 1778 roku. Żoną Krzysztofa Nowakowskiego była Marianna Jaszczak, a ich synem był Jan Chrzciciel Nowakowski (ur. 14.06.1820 Brzozówek, par. Brzozów).

– dane z metryki urodzenia syna Jana Chrzciciela Nowakowskiego, parafia Brzozów (gm. Iłów), księgi urodzeń, dziecko zgłoszone przez ojca Jana Nowakowskiego dnia 15.06.1820 roku, dziecko Krzysztof urodzone dnia 14.06.1820 roku “o godzinie drugiej z południa”.
(metryka urodzenia odszukana osobiście w księgach urodzeń parafii Brzozów w AD Łowicz i przesłana przez uczestnika forum PTG Polskiego Towarzystwa Genealogicznego Mariusza Dąbrowskiego z Ozorkowa).

—

BADANIA GENEALOGICZNE RODZINY PISARZA MARKA NOWAKOWSKIEGO W PROSTEJ LINII PO MIECZU NA DZIŚ ZMUSZONY JESTEM ZATRZYMAĆ NA JEGO PRAPRADZIADKU KRZYSZTOFIE NOWAKOWSKIM, urodzonym ok. roku 1778, ponieważ obecnie nie ma dostępu do wcześniejszych ksiąg metrykalnych rodzinnej parafii Brzozów (gm. Iłów), Mazowieckie (lub innych na dziś nieznanych parafii) gdzie można by było uzyskać jego metryki chrztu / urodzenia z podaniem imienia i miejsca zamieszkania jego rodziców, co pozwoliłoby badania kontynuować.

——————————————————————————-

3. HISTORYCZNE OPISANIA GNIAZD RODZINNYCH:

Dom Rodzinny, Mała Ojczyzna, świat Dziadków, Pradziadów z XIX wieku to:

“Dawidów” w parafii Brzozów i w obszarze lokalnego miasta Sochaczew, Mazowsze, w dawnej Ziemi Iłowskiej, w Województwie Rawskim.

# Bardzo cenne historyczne opisanie ziemi przodków pisarza Marka Nowakowskiego z XIX wieku i wcześniej, z sięgnięciem do dziejów Ziemi Sochaczewskiej, a nawet do mapy Mazowsza u schyłku XVI wieku (a więc około 1590 roku), gdzie zlokalizowana jest rodzinna parafia i kościół Brzozów koło lokalnego miasta Sochaczewa, w dawnych wiekach otoczone przez starą Puszczę Młodzieską, pełną pachnących borów sosnowych:
https://dwory.rybno.waw.pl/srodow.htm#obraz

Dom Rodzinny DAWIDÓW, parafia Brzozów, historycznie notowany przez:

1. “Nazwy Miejscowe Polski Historia Pochodzenie Zmiany”, PAN Instytut Języka Polskiego Kraków, 1997, tom II C-D, strona 270:
Dawidów, cz. Nowego Brzozowa, dawniej wś, płoc., gm. Iłów: Dawidów 1880 SG I 915; Dawidów 1921 SK I 179; Dawidów, wś 1967 SM 199, Dawidów, -dowa 1980 WUN I 298. – Od im. Dawid, z suf. -ów.

2. “Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego…” Kraków gen. 1880-1902.
O gnieździe rodzinnym DAWIDÓW – Tom I, strona 915:
1.) wieś, pow. sochaczewski, gm. Iłów, par. (parafia) Brzozów.
http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/915

2.) O rodzinnej miejscowości, parafii i kościele w BRZOZOWIE – Tom I, strona 424:
BRZOZÓW NOWY, wś. powiat sochaczewski, gmina Iłów, parafia BRZOZÓW. Posiada kościół parafialny, drewniany, erekcyi niewiadomej, w 1827 roku liczył 35 domów i 320 mieszkańców. Parafia BRZOZÓW dekanatu sochaczewskiego, dawniej gąbińskiego, 1802 dusz liczy.
http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_I/424

3.) Mapka z roku 1925, gdzie oznaczono ten DAWIDÓW w parafii Brzozów, na wschód od kościoła Stary Brzozów, na zachód Nowy Brzozów:
https://www.fotosik.pl/zdjecie/267dbba4bbfca8da
Opracował uczestnik forum PTG Polskiego Towarzystwa Genealogicznego “Wiesław_F”:

4.) O rodzinnym kościele św. Andrzeja Apostoła i parafii w Brzozowie, krótki rys historyczny: Parafia powstała prawdopodobnie w 1387 r. z części parafii Iłów. Nie wiadomo kto był fundatorem pierwszego, drewnianego kościoła, można tylko przypuszczać, że chodzi o miejscową rodzinę szlachecką Brzozowskich herbu Belina. W 1603 r. wizytujący parafię biskup poznański Wawrzyniec Goślicki zastał kościół wyposażony w trzy ołtarze ale spustoszony, walący się, z przeciekającym dachem. Niestety, nie było przy nim plebana. Od 1866 r. parafia należała do dekanatu sochaczewskiego.

Obecny kościół wybudował w latach 1852-1857 hrabia Józef Kalasanty Ciechomski. Świątynia została wzniesiona na planie wpisanego w prostokąt krzyża, z wieżą wybudowaną od strony zachodniej. Głównym budulcem były cegły i polne kamienie, z których wykonano potężne przypory, podtrzymujące konstrukcję budynku. Kościół posiada cechy neoromańskie i neogotyckie. Jego fronton zdobią rzeźby z piaskowca, przedstawiające sylwetki: św. Zofii, św. Wiktorii, św. Rocha i św. Andrzeja. Jest to świątynia jednonawowa z wydzielonymi: kruchtą, prezbiterium, zakrystią i chórem. ołtarz główny pochodzi z 1882 r. W polu głównym znajduje się obraz „opłakiwanie Chrystusa pod krzyżem” autorstwa Jana Strzałeckiego. Towarzyszą mu rzeź by Matki Bożej Bolesnej i św. Jana Ewangelisty. W lewym ołtarzu bocznym umieszczono obraz z XVIII w., przed stawiający św. Annę nauczającą Maryję, ukazaną jako dziewczynkę w różowej sukni, zaś w prawym – obraz św. Rocha oraz niewielki obraz św. Rozalii w zwieńczeniu. Na południowej ścianie świątyni znajduje się obraz św. Andrzeja z pierwszej połowy XVIII w. Uwagę zwracają: ambona i chrzcielnica, pochodzące z pierwszej połowy XIX w., granitowa kropielnica oraz ława kolatorska z datą 1856 i herbem rodziny fundatora. W czworobocznej, murowanej dzwonnicy, wybudowanej w tym samym czasie co kościół, znajdują się dwudziestowieczne dzwony: „Andrzej” i „Roch”.
Opracował: ks. kan. dr Paweł Staniszewski
źródło: https://diecezja.lowicz.pl/parafia/sw-andrzeja-apostola-w-brzozowie/

++

Opisanie lokalnej historii, miejsc, społecznych obyczajów, historycznych zdarzeń, itp. Do przyszłych analiz proponowane źródła:

1. Zygmunt Gloger i jego “Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903” o przodkach Marka Nowakowskiego ojczystej ziemi i dawnego WOJEWÓDZTWA RAWSKIEGO (lata 1462 – 1793)
2. “Atlas historyczny Polski. Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku. Część II Komentarz i indeksy pod redakcją Władysława Pałuckiego, Warszawa, 1973, PAN # Brzozów Stary, gąb., brzozów, F 3
3. “Akta Komisji Skarbowej, taryfy podymnego z lat 1789 i 1790 dla całego Mazowsza” AGAD Warszawa
4. “Taryfy podymnego z 1789-1791 r. i spisy ludności z 1787-1791 r.” AGAD Warszawa
5. “Kalendarium wydarzeń hist. na Ziemi Sochaczewskiej Dzieje ziemi sochaczewskiej w pigułce, począwszy od czasów najdawniejszych.”
6. “Dzieje Sochaczewa i Ziemi Sochaczewskiej. pod red. Stanisława Russockiego” Warszawa: Książka i Wiedza, 1970.
7. “Z Ziemi Sochaczewskiej” Aleksander Turczyk, Sochaczew: 2002.
8. Spisy Ludności – GenBaza, Poczekalnia, SZwA i inne
9. Lokalne Księgi Sądowe i Grodzkie
10. Inne źródła, np:
# Rejestry Poborowe (specjalne podatki na cele wojenne), rejestry podymnego i pogłównego z XVII w., taryfy dymów z lat 1789-1790, oraz sporządzone w układzie parafialnym wykazy płatników dziesięcin z ostatniej ćwierci XVIII w.
# Wizytacje diecezjalne przeprowadzane w Polsce na mocy uchwał soboru trydenckiego kilkakrotnie, począwszy od schyłku XVI w. Akta tych wizytacji, zawierające wiele cennych informacji różnego charakteru, zachowały się mniej lub więcej kompletnie w archiwach diecezjalnych.
# Informacje osadnicze zawarte w księgach sądowych grodzkich i ziemskich # Kartoteka Słownika historyczno-geograficznego Mazowsza średniowiecznego, przygotowywanego przez A. Wolffa i A. Borkiewicz-Celińską oraz nielicznym mazowieckim księgom sądowym z XV w., ogłoszone drukiem.
# Rękopiśmienne wyciągi I. Kapicy Milewskiego z ksiąg sądowych północno-wschodniego Mazowsza.
# Lustracje królewszczyzn – dzieje zagospodarowania miast i wsi królewskich, częściowo wydane już drukiem i opracowane krytycznie z rewizją listów, czyli nadań królewszczyzn, której protokóły w sposób istotny uzupełniają lustracje.
# Inwentarze starostw, sporządzane głównie przy zmianach ich posesorów. Poprzedziły je inwentarze dochodów z dóbr książęcych, spisywane w związku z wcieleniem lenna mazowieckiego do Korony – wykorzystano je do kontroli stanu własności, a towarzyszące im często rejestry czynszów książęcych — jak np. rejestr czynszów pisarstwa warszawskiego, czy wcześniejsze z przełomu XV i XVI w. wykazy czynszów z dóbr książęcych, które posłużyły do wyrywkowej kontroli osadnictwa.
# Księgi uposażeń i inwentarze dóbr kościelnych.
# Niedrukowane akta kapituły płockiej i materiały do dziejów kolegiaty pułtuskiej.
# Inwentarz dóbr biskupstwa płockiego z 1650 r. – szczególnie cenne wiadomości osadniczych dla miast i wsi biskupich.
(# z Atlasu Historycznego Polski Mazowsze w Drugiej Połowie XVI wieku, Instytut Historii PAN, 1973 r).

—

Materiał roboczy:

Informacje na temat genealogii rodziny mamy Stanisławy Jabłońskiej przesłane przez uczestnika forum PTG Polskiego Towarzystwa Genealogicznego “Marek70” z Warszawy (są to informacje genealogiczne, przepraszam za ilość, ale mogą one być przydatne przy dalszych genealogicznych badaniach przez inne osoby – rodziny):

I.
1. Stanisława Jabłońska 1v Nowakowska (ur. 17/05/1902 Mienia par. Cegłów)

II.
2. Franciszek Jabłoński (ur. 1862 Mienia par. Cegłów; oo z Rozalią Świątkowską 1897 par. Latowicz)
3. Rozalia Świątkowska (ur. 30.09.1874 Strachomin par. Latowicz)

III.
4. Szczepan Jabłoński (ur. 1826 23/12/1826 Dębowce par. Jeruzal; oo z Marianną Zychowicz 14/11/1847 Cegłów; zm. 25/01/1867 Szpital Mienia par. Cegłów)
5. Marianna Żuchowicz/Zychowicz (ur. 30/11/1829 Mienia par. Cegłów; 1v Jabłońska; 2v Podobas)
6. Stanisław Świątek/Świętek vel Świątkowski ( oo
7. Marianna Ożarek

IV.
8. Paweł Jabłoński
9. Marianna Proczka
10. Jakub Zychowicz (ur. 1793
11. Katarzyna Materka ( ur. 1797
12. Franciszek Świętek
13. Weronika Miedka
14. Mikołaj Ożarek
15. Dorota Nidka

V.
16. Kazimierz Jabłoński
17. Krystyna
18. Tomasz Proczka
19. Urszula Wróbel
20. Wojciech Zychowicz
21. Agnieszka Kielik
22. Grzegorz Materka
23. Anna Kieliszczyk
24. Mikołaj Świętek
25. Małgorzata Reda
26. Bernard Nidek
27. Katarzyna Piewka
28. Karol Ożarek
29. Małgorzata Bojanek
30. Jan Nidek
31. Małgorzata Walnoska

VI.
32. – Jabłoński
33. –
34. –
35. –
36. Marcin Proczka
37. Franciszka
38. – Wróbel
39. –
40. – Zychowicz
41. –
42. – Kielik
43. –
44. – Materka
45. –
46. Kazimierz Kieliszczyk
47. Justyna
48. Walenty Świątek
49. Katarzyna
50. Franciszek(?) Reda
51. Marianna(?)
52. Kazimierz Nidkiewicz
53. Franciszka
54. – Piewka(?)
55. –
56. Fabian Ożarek
57. Katarzyna
58. Grzegorz(?) Bojanek
59. Ewa
60. – Nidek(?)
61. –
62. – Walnoski/Walewski
63. –

Ewentualny ciąg dalszy w opracowaniu innego koordynatora tym razem badań rodziny Stanisławy Jabłońskiej – jeśli będą wyniki, link będzie podany tu: ……………………..

—

---

 = stan badań genealogicznych na dzień 24.12.2022 r.

 

---

 

4. WPIS SPECJALNY O GENEZIE TWÓRCZOŚCI MARKA KRZYSZTOFA NOWAKOWSKIEGO – JEGO LITERACKIE MŁODZIEŃCZE FASCYNACJE – wpis osobisty

Los zrządził, że te kilka zdań piszę w pokoju w parterze domu we Włochach pod Warszawą, gdzie tuż po wojnie zamieszkał z rodzicami i siostrą 10-letni Marek Nowakowski, tu spędził swoje kolejne lata dzieciństwa i młodości, tu tworzył w “cierpieniach młodego pisarza” swoje pierwsze opowiadanie “Kwadratowy” (wyd. 1957 rok), pierwszą swoje książki “Ten Stary Złodziej” (1958 rok), “Benek Kwiaciarz” (1961), “Silna Gorączka” (1963 rok) i inne. Chciałbym do generalnego wpisu dodać te kilka uwag o genezie jego fascynacji literaturą. Pierwszym źródłem książek w jego dzieciństwie byli rodzice, nauczyciele lokalnej szkoły we Włochach położonej przy ulicy Cietrzewia dawnej Parkowej – tata Antoni uczył matematyki, był też tej szkoły kierownikiem, mama Stanisława uczyła głównie przyrody.

Ten sam los zrządził, że właścicielką tego domu była, mieszkająca na pierwszym piętrze, mojej rodziny ciocia Eugenia Maternicka, jedna z pierwszych polskich sawantek, feministek, która przez całe swoje zawodowe życie pracowała w przedwojennym wielkim wydawnictwie “Gebethner i Wolff”. Stąd ciocia Eugenia miała w domu bogatą bibliotekę. Pewnego dnia (o czym pisał Marek Nowakowski) zauważyła nowego lokatora chłopca czytającego w przydomowym ogrodzie książkę, zaprosiła go do siebie do pokoju z książkami, i tak zaczęła się wieloletnia przyjaźń małego chłopca, potem młodzieńca Marka (ciocia Eugenia nazywała go pieszczotliwie Krzysiem), z literaturą. Marek przez wiele młodzieńczych lat chłonął te książki. Były to książki z różnych dziedzin, z różnych krajów, od książek podróżniczych, encyklopedii, map przeróżnych, książki Maupassanta, Anatola Franca, Balzaka, Izaaka Babla, Iwana Bunina, Williama Faulknera, i wielu innych wielkich światowej i polskiej literatury. Było też inne ciekawe źródło literackiej wiedzy, to roczniki “Tygodnika Ilustrowanego” czy “Biesiady Literackiej”, które ciocia Eugenia skrzętnie gromadziła, otrzymywane od wydawnictwa Gebethnera i Wollfa, również od swojego rówieśnika serdecznego przyjaciela Adama Grzymały-Siedleckiego (oboje zmarli w tym samym 1967 roku), który był “Tygodnika Ilustrowanego” współredaktorem. Wiele tych “Tygodników Ilustrowanych” (Tygodników Illustrowanych”) nadal jest w tym naszym domu we Włochach. Niesamowitym jest przeglądanie tych Tygodników pełnych bardzo ciekawych reportaży, fragmentów książek, opowiadań, poezji, grafik, obrazów, itd. Niesamowita lektura.

Książki kochał bardzo, przypomina mi się fragment z jego “Silnej Gorączki”: Chciałem mieć ‘Sobola i pannę’, dawno polowałem na tę książkę. I tę upragnioną książkę Józefa Weyssenhoffa od cioci Eugenii zdobył. Mała część tej biblioteki uchowała się do dziś, patrzę w tym samym pokoju na osobną półkę z książkami wydawnictwa Gebethnera i Wolffa, z tajemniczymi, charakterystycznymi grzbietami i okładkami o ciemno-czerwonych i ciemno-zielonych kolorach.

Tak więc świat młodego Marka składał się z domu pełnym książek, natomiast na zewnątrz były to powojenne podwarszawskie Włochy, gdzie z kompletnie zrujnowanej Warszawy zakwaterowano wiele osób z miejskiego półświatka – jak to wspominał Marek Nowakowski “byli to mali złodzieje, kieszonkowcy, klawisznicy, jacyś paserzy, bardzo różne typy, zupełnie inny, zamknięty świat na obrzeżach nowego komunistycznego systemu, który się tworzył, jakieś budowy socjalizmu, który jakieś hasła rzucał szczytne, a tu świat, który uratował się przez pożogą wojenną, zupełnie niekontrolowany, wolny od władzy i systemu, ze swoją odrębną etyką i kodem moralnym, nienawidzącą kapusiów i krętaczy, świat który mnie zaczął fascynować, o którym zacząłem pisać”.

W swoim pisaniu czasu na na badanie przeszłości swojej rodziny nie miał, zresztą nie było wtedy takich jak dziś internetowych i innych narzędzi genealogicznych poszukiwań, zawsze mówił o potrzebie każdego człowieka poznawania przeszłego czasu rodziny, jej tradycji, wartości życia, odpowiedzi na podstawowe pytania narodowej kultury: skąd jestem, skąd przodkowie, jakie są rodzinne korzenie – tym bardziej, że komuna zaciekle walczyła o ich zapominanie, z pamięci wykreślenie, dla tworzenia “homo sovieticus”, który przeszłości, ani żadnych rodzinnych tradycji nie miał.

Stąd ten cały mój wpis poświęcony badaniom genealogicznych śladów przeszłości rodziny przyjaciela Marka Nowakowskiego.

—

Tadeusz ‘Max” Wysocki, dom Warszawa Włochy, 24.12.2023 r.

o

o

o

o