EDUKACJA – Cenne Genealogiczne i Historyczne Internetowe Linki i Notatki + “Ogrody Nauk …”
CENNE GENEALOGICZNE I HISTORYCZNE WEBLINKI ORAZ NOTATKI RÓŻNE
- w ciągłym uzupełnianiu
_______________________________________________________________________________________________
Dział I. Weblinki Do Poszukiwań Genealogicznych – podstawowe
1. Polskie Archiwa Państwowe: https://archiwa.gov.pl
1.1 Archiwa Państwowe AAN – Archiwum Akt Nowych: Archiwum Akt Nowych w Warszawie (aan.gov.pl)
1.2 Spis Zespołów AAN: aan.gov.pl/zespoly/spiszespolow.html
2. SzwA – Szukaj w Polskich Archiwach https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/
3. IPN Instytut Pamięci Narodowej – różne wyszukiwarki: https://ipn.gov.pl/
4. Biblioteka Cyfrowa CBW – Centralna Biblioteka Wojskowa http://zbrojownia.cbw.wp.mil.pl:8080/dlibra
5. PTG Polskie Towarzystwo Genealogiczne – Biblioteka Książek Cyfrowych: Genealodzy.PL – serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
6. PTG Polskie Towarzystwo Genealogiczne – Katalog Genealogicznych Linków: Genealodzy.PL – serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
7. PTG Polskie Towarzystwo Genealogiczne – wyszukiwarka i baza SKANOTEKA: https://skanoteka.genealodzy.pl/
8. PTG Polskie Towarzystwo Genealogiczne – wyszukiwarka i baza GENETEKA: https://geneteka.genealodzy.pl/
9. PTG Polskie Towarzystwo Genealogiczne – wyszukiwarka i baza GENESZUKACZ: https://geneszukacz.genealodzy.pl/
10. PTG Polskie Towarzystwo Genealogiczne – LINKI RÓŻNE: Genealodzy.PL – serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
11. PTG Polskie Towarzystwo Genealogiczne – wyszukiwarka i baza KZM – KATALOG ZASOBÓW METRYKALNYCH – zasoby metrykaliów parafii w Polsce: https://parafie.genealodzy.pl/
12. PTG Polskie Towarzystwo Genealogiczne – wyszukiwarka i baza SZUKACZ) ++ na stronie PTG inne genealogiczne bazy i linki: https://szukacz.genealodzy.pl/
13. Inne TOWARZYSTWA GENEALOGICZNE W POLSCE:
- poniżej linki (ok. 20-tu)
14. Polskie Kresy – Biblioteka Zasobów Kresowych: bez wątpienia najcenniejsza strona Waldemara Stankiewicza, podająca wielką ilość zebranych informacji i linków genealogicznych: https://kresy.genealodzy.pl/index.html
15. Bogata Genealogiczna Wyszukiwarka – Świętokrzyskie – Świętogen: https://swietogen.genbaza.pl/
16. Bogata Genealogiczna Wyszukiwarka – Lubelskie – Lubgens: https://regestry.lubgens.eu/viewpage.php?page_id=1057
17. BaSIA – Baza Systemu Indeksacji Archiwalnej – Wielkopolska gł. XVIII – XX wiek: https://www.basia.famula.pl/
18. Poznań-Projekt Łukasz Bielecki Baza Małżeństw – Wielkopolska XIX wiek: https://poznan-project.psnc.pl/
19. BBC – Bialska Biblioteka Cyfrowa (Biała Podlaska): https://bbc.mbp.org.pl/dlibra
20. GwA – Genealogia w Archiwach – Kujawsko-Pomorskie – AP Toruń AP Bydgoszcz: https://www.genealogiawarchiwach.pl/archiwum-front?locale=pl
21. Polin – Muzeum Historii Żydów Polskich – Genealogia: https://polin.pl/pl/cih-genealogia
22. Żydowski Instytut Historyczny: https://www.jhi.pl/zbiory/archiwum
23. Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego – akta Centralnego Komitetu Żydów Polskich: https://sztetl.org.pl/
24. Wojskowe Biuro Historyczne: https://wbh.wp.mil.pl/pl
Z baz szczegółowych:
25. Spisy mieszkańców i poddanych w zaborze rosyjskim XVIII w. i wcześniej – diecezja przemyska – przykłady – 1574 r.: https://spisypoddanych.blogspot.com/2023/08/spis-poddanych-wsi-wysoka-strzyzowska.html
26. Najdawniejsze zapiski sądów przemyskich i przeworskiego 1436-1468. Lwów 1888: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/editions-content?id=45628
27. Spisy poddanych z XVIII wieku – gł. diecezja przemyska: Spisy mieszkańców oraz poddanych, XVIII wiek i wcześniej (spisypoddanych.blogspot.com)
28.
—
Geografia, Historia, Świat – wyszukiwarki:
www.mapa.szukacz.pl (znajdywanie miejscowości w Polsce – p. ww36.000!)
www.mapquest.com (jak wyżej – pomocniczo)
https://atlasfontium.pl/ (Instytut Historii PAN)
www.herby.com.pl (w tym ważny “Słownik Nazwisk Współcześnie w Polsce Używanych” z systemu Pesel/1990 r.)
www.polishroots.com (różne dane, w tym “żródła” nazwisk Polskich)
www.rat.de/kuijsten/navigator/ (również – wyszukiwanie nazwisk wszystkich)
www.genforum.genealogy.com/poland/ (Polskie forum genealogiczne – j. ang)
www.pkt.pl (Internetowa książka telefoniczna)
www.ditel.pl (j.w.)
www.teleadreson.com.pl (Internetowa książka adresowa)
https://www.jewishgen.org/databases/poland/WarsawList/KsiegaAdresowaMiastaWarszawy1897_complete.pdf (Księga Adresowa Miasta Warszawy na 1897 rok)
www.fallingrain.com/world/PL/ (znajdywanie miejscowości – Polska – 56 947 miast, miasteczek i wiosek!)
http://www.herby.com.pl/ (internetowa wersja “Słownika nazwisk współcześnie w Polsce używanych” pod red. Prof. Kazimierza Rymuta, na podstawie spisu PESEL pocz. lat 90-tych XX w.)
https://forebears.io/surnames (lokalizacja nazwisk na Świecie)
https://www.familysearch.org/search/catalog/ (wyszukiwarka genealogicznych zasobów Mormonów)
http://www.ancestry.com/share/ – (Kolejne polskie forum genealogiczne)
https://ourpublicrecords.org/ – (Resources and information about 46 different countries, so people can easily start looking into their heritage)
—
Cmentarze – wyszukiwarki – główne:
https://grobonet.com/ (Grobonet – cmentarze Polska)
https://www.polskie-cmentarze.pl/ (Polskie-Cmentarze)
https://mogily.pl/start/ (Mogiły.pl)
https://www.findagrave.com/ (Find a Grave – Cmentarze Świat w tym Polska)
https://billiongraves.com/ (Billion Graves – Cmentarze Świat w tym Polska)
#
Dział II. Geneza, Znaczenie i Pochodzenie Nazwisk – Etymologia, Onomastyka…
1. Słownik Etymologiczny Języka Polskiego: https://sjp.pwn.pl/slowniki/S%C5%82ownik-etymologiczny-j%C4%99zyka-polskiego.html
1.1 https://pl.wikisource.org/wiki/Kategoria:S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego
2. Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. Instytut Języka Polskiego PAN:
2.1 Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku – tom I A-G: https://rcin.org.pl/ijp/dlibra/publication/4290/edition/234?language=pl
2.2 Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku – tom II H – Mą: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/14643/edition/2319/content
2.3 Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku – tom III Pc-Pi:
2.4 Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku – tom IV:
2.5 Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku – ,,Czy Koniec Historii’: https://research.amanote.com/publication/HZK813MBKQvf0BhiPYDV/antroponimia-polski-od-xvi-do-koca-xviii-wieku–czy-koniec-historii
3. Nazwiska Polaków Słownik Historyczno-Etymologiczny”, Prof. Kazimierz Rymut z zespołem, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków (ale jeszcze nie w wydaniu on-line tylko książkowym):
3.1 Nazwiska Polaków Słownik Historyczno-Etymologiczny”, Prof. Kazimierz Rymut z zespołem, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001, tom I A-K: https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/28107/edition/37759?language=pl
3.2 Nazwiska Polaków Słownik Historyczno-Etymologiczny”, Prof. Kazimierz Rymut z zespołem, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001, tom II L-Ż: https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/28108/edition/37760/content?&meta-lang=pl
4. Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków:
4.1 Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, 2000, cz. 1: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/43046/edition/24656/content
4.2 Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, cz. 2:
https://www.rcin.org.pl/dlibra/publication/43021/edition/24549
4.3 Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, cz. 3 i 4:
https://rcin.org.pl/dlibra/publication/43056/edition/24659/content
4.4 Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, cz. 5:
https://rcin.org.pl/dlibra/publication/43022/edition/24550/content
4.5 Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, cz. 6:
https://rcin.org.pl/dlibra/publication/42983/edition/24546?language=en
4.6 Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, cz. 7:
https://rcin.org.pl/dlibra/publication/43054/edition/24696/content
5. Nazwiska w Polsce IjP PAN, informacje podstawowe – historia, pochodzenie – wyszukiwarka: htps://nazwiska.ijp.pan.pl/
6. Historia Nazwisk Polskich Na Tle Społecznym i Obyczajowym (XII-XV Wiek) Zofia Kowalik-Kaleta, IJP PAN r. 2007: https://rcin.org.pl/Content/39455/PDF/WA243_18875_2631015-T1_HIS-NAZW-POL_0000.pdf
7. Słownik Najstarszych Nazwisk Polskich:] Pochodzenie Językowe (XII-XV Wiek) Zofia Kowalik-Kaleta, Leonarda Dacewicz, Beata Raszewska-Żurek, IJP PAN r. 2007: https://rcin.org.pl/Content/38217/WA243_18877_2631016_SLO-NAJ-NAZW_0000.pdf
8. Słownik Etymologiczny Języka Polskiego, Aleksander Brückner, Kraków, 1927: https://pl.wikisource.org/wiki/Indeks:S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego_(Br%C3%BCckner)
8.1 Słownik Etymologiczny Języka Polskiego, Aleksander Brückner, Kraków, 1927 – Wikiźródła: https://pl.wikisource.org/wiki/S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego
9. Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN:
9.1 Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1967 tom 1 A-D: https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=19845
9.2 Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1970 tom 2 E-Ki: https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=19846
9.3 Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1973 tom 3 KI-M: https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=19847
9.4 Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1976 tom 4 N-R: https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=19848
9.5 Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1980 tom 5 S-U: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/39950/edition/19849?language=en
9.6 Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1983 tom 6 V-Ż: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/39952/edition/19850/content
9.7 Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1987 tom 7 Suplement (A-J):
https://rcin.org.pl/dlibra/publication/39954/edition/19851/content?
9.8 Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1987 tom 7 Suplement (K-Ż):
https://rcin.org.pl/dlibra/publication/39952/edition/19850/content
1o. Słownik Staropolski, red. S. Urbańczyk, t. I-XI, Wrocław 1953-2002: http://www.leksykografia.uw.edu.pl/slowniki/32/slownik-staropolski-krakow-1953-2002
11. Zmienność chłopskich nazwisk na Górnym Śląsku w XIX wieku, Kazimierz Orzechowski (1923-2009), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, 1957 rok: https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/64670/edition/64554
12. Ludność wieśniacza w Polsce w dobie piastowskiej, Franciszek Piekosiński, Kraków 1896: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/edition/10356?id=10356
13. Najstarsze nazwiska – nazwania w Polsce? Rok 1133 Wszechbor…): https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojewodowie_sandomierscy
14. Najstarsze zanotowane polskie nazwiska – Bulla Gnieźnieńska (choć były jeszcze źródła starsze…): https://pl.wikipedia.org/wiki/Bulla_gnie%C5%BAnie%C5%84ska#Polskie_nazwy_miejscowe_i_osobowe
15.
16.
—
UWAGA: do badań pochodzenia i znaczenia nazwiska korzystamy z podanych wyżej baz PTG:
https://geneszukacz.genealodzy.pl/ (PTG Polskie Towarzystwo Genealogiczne – wyszukiwarka i baza GENESZUKACZ)
https://geneteka.genealodzy.pl/ (PTG Polskie Towarzystwo Genealogiczne – wyszukiwarka i baza GENETEKA)
#
—
Dział III. GENEALOGIA, HERALDYKA, POCHODZENIE SZLACHECKIE
(teraz w zbieraniu linków, stąd wpis trochę chaotyczny)
Z ciekawszych opracowań wydawanych współcześnie:
1. Nowość! Temat niezwykle cenny dla badań “Sprawy szlacheckie Polaków i innych rodzin polskiego pochodzenia, zniemczonych albo spolonizowanych częściowo (np. Unrug / Unruh) według inwentarzy oraz kartotek pruskich urzędów heroldyjnych przechowywanych w Pruskim Tajnym Archiwum w Berlin–Dahlem (z notatek Tomasza Lenczewskiego)”:
Sprawy szlacheckie Polaków i innych według inwentarzy i kartotek pruskich – Narodowa GA.PA
2. “Austria wobec Polskiej Szlachty z Galicji w latach 1772-1861”, Krzysztof Ślusarek, “Studia Historyczne” R.LV, 2012, Z. 2 (218):
Austria wobec polskiej szlachty z Galicji w latach 1772-1861 (uj.edu.pl)
3. Zabór Rosyjski – polityka zaborcy wobec polskiej szlachty:
3.1 O dowodach szlachectwa i sposobie rozpoznawania tychże w Królestwie Polskim:
https://www.nienaltowski.net/Wywod%20Szlachectwa.htm
3.2 Legitymizacja szlachty polskiej w prowincjach zabranych przez Rosję:
4. “Metryka Litewska Rejestry Podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego Księstwo Żmudzkie 1690 rok”, Grzegorz Błaszczyk, Instytut Historii PAN, Warszawa, 2009 r.:
5. “Szlachta Północnego Mazowsza”:
https://szlachtapolnocnegomazowsza.pl/o-projekcie/
6. Lista nazwisk polskiej szlachty (nie jest ona pełna):
https://szlachtarp.pl/lista-nazwisk-s-z.html
7.1 “Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836-1861 (1867)” – wykaz nazwisk wszystkich z tego źródła:
https://ornatowski.com/wykazy-nazwisk/szlachta-wylegitymowana-krolestwie-polskim/
7.2. “Spisy osób pozbawionych szlachectwa oraz osób niewylegitymowanych ze szlachectwa sporządzone na podstawie akt zespołu nr 423 Deputacja Szlachecka i Kancelaria Marszałka Szlachty Guberni Warszawskiej (sygn. 269-274)”:
https://www.agad.gov.pl/niewylegitymowani/niewylegitymowani.html
Ale uwaga – to są przypadki odosobnione,
Pierwszy z prezentowanych wykazów obejmuje osoby, które zwracały się o potwierdzenie swego szlachectwa, lecz nie zdołały go wystarczająco udokumentować.
Drugie zestawienie to wykaz osób, które miały udokumentowany swój szlachecki status, lecz utraciły go wskutek własnych czynów. Prawa szlacheckie można było utracić na mocy zatwierdzonego przez cesarza wyroku sądowego za dokonane przestępstwo. Wbrew dość rozpowszechnionemu przekonaniu, nie zawsze Polacy byli przez sądy rosyjskie pozbawiani szlachectwa za działalność polityczną.
—
8. Inne historyczne opracowania, podające źródła herbowe i szlacheckie:
8.1 Włodzimierz Dworzaczek (1905-1988) – “Teki Dworzaczka – Szlachta Wielkopolska XV-XX wiek”:
8.2 Kacper Niesiecki (1682-1744) gł. dzieło – “Herbarz Polski” (Powiększony – wyd. 1839-1845):
https://pbc.biaman.pl/dlibra/publication/1622/edition/1696/content
8.3 Adam Boniecki (1842-1909) – “Herbarz Polski”:
https://crispa.uw.edu.pl/object/files/416532/display/Default
8.4 Jerzy Seweryn Teofil Dunin Borkowski (1856-1908) – “Rodziny Szlacheckie Polskie”, wyd. Lwów 1887:
https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/show-content/publication/edition/71636?id=71636
8.5 Seweryn Uruski (1817-1890) – “RODZINA Herbarz Szlachty Polskiej Uzupełnienia i Sprostowania z Materiałów Archiwalnych Opracowane przez Aleksandra Włodarskiego”, cześć I, Warszawa, Skład Główny Gebethnera w Wolffa, 1932, Tomy I-XV (A-i tylko do R)
Serweryn Uruski – Rodzina: herbarz szlachty polskiej (onebid.pl)
https://onebid.pl/pl/papers/Rodzina-herbarz-szlachty-polskiej
8.6 Piertuski, Oswald – “Elektorów poczet, którzy niegdyś głosowali na elektów Jana Kazimierza roku 1648, Jana III roku 1674, Augusta II roku 1697 i Stanisława Augusta roku 1764 najjaśniejszych królów polskich, wielkich książąt litewskich itd”, wyd. Lwów, 1845:
8.7 Aleksander Jabłonowski (1829-1913), POLSKA XVI WIEKU POD WZGLĘDEM GEOGRAFICZNO-STATYSTYCZNYM Ziemie Ruskie Ukraina (Kijów-Bracław) Dział III, Wyd. Warszawa, Gebethner i Wolff, 1897:
https://platforma.bk.pan.pl/pl/bib_records/981535 ; z tego opracowania temat procesu powstawania drobnej szlachty polskiej, tu XVI wiek, nadania przyzamkowe: Zaczyn Drobnej Własności Ziemiańskiej”, fragment: “Drobna własność ziemska w obw. łubeckim… Nie innym był zaczyn pierwotny drobnej własności ziemiańskiej przy zamku Łubeckim co dookoła Owrucza, ostateczny tylko jej rozwój był nieco odmienny, zresztą—później rozpoczęty, mniej silny. Najstarsze nadania, na prawie wojennem, datują ledwie od czasów Gasztołda (1471—80) (przyp. Marcin Gasztołd (ok. 1426-1483): https://pl.wikipedia.org/wiki/Marcin_Gaszto%C5%82d ; najliczniejsze—były Zyg. Augusta (1520-1572): https://pl.wikipedia.org/wiki/Zygmunt_II_August , lecz nie ustawały one i w pocz. panowania Zyg. III-go ; Z nadań pierwszych, lennych, nie wiele się jeszcze (pod koniec pierw. ćw. w. XVII-go znanych) istotnych dziedzictw szlacheckich wytworzyło. […]
8.8
8.9
8.10
—
9. Zespół Forum Nobilium – zawartość archiwów lwowskich:
Katalog FamilySearch: Nobility records, 1417-1981 — FamilySearch.org
10.
11.
–
# Dodatek w temacie: ,,Deklasacja Polskiej Szlachty w wiekach XVIII i XIX” – cenny wpis na forum PTG, autor Robert Kostecki:
Temat postu: Wysłany: 28-05-2024 – 14:3
Podaję kolejny przykład deklasacji drobnej szlachty, tym razem z okolic Łodzi i Lipna, gdzie w 1 połowie XIX wieku wyjątkowo dużo spotyka się osób o nazwiskach szlacheckich, ale równie licznie są oni określani jako wyrobnicy i gospodarze stanu włościańskiego. Jeżeli brakuje metryk sięgających XVIII wieku i wcześniej, to wówczas będzie bardzo ciężko potwierdzić deklasację danej rodziny.
Józef Kostecki, syn Andrzeja i Anny Piekarskiej, ożenił się 01.02.1780 r. w parafii Wilamów k/Uniejowa z Katarzyną Czajkowską, córką Antoniego i Zofii Rojek. W metryce ślubu byli określeni jako „generosorum” (parafia rzymskokatolicka Wilamów, księga małżeństw z 1780 roku). Ich dziećmi były: Brygida (*ok. 1783 – †18.02.1842 Eufeminów ) ze wsi Moskule, która 10.02.1800 r. w parafii Dobra poślubiła „generosus” Wawrzyńca Kucharskiego (†1831 Budy Bedońskie, par. Łódź-Mileszki) z Jaroszek w parafii Skoszewy, gmina Brzeziny (parafia rzymskokatolicka Dobra, księga małżeństw, akt ślubu 175/1800) ; oraz Piotr (*Mierczyn, chrzest 20.05.1785, parafia Góra św. Małgorzaty, akt chrztu nr 52), generosus, w dniu 23.11.1809 r. w parafii Tłuchowo poślubił Jadwigę Lamparską, córkę drobnego szlachcica Macieja, ekonoma w Biskupinie i Gertrudy Piotrowskiej (akt małżeństwa nr 18 ). Mieli następujące dzieci: Mariannę (*ok. 1809 – zm. 1811 Kłokock); Michała (*1813 Tłuchowo); Teofila zamieszkałego w Białej (1843); Wojciecha (*1818 Bogucin – †15.09.1819 Biskupin, par. Lipno, akt zgonu nr 30); Jakuba (*14.07.1820 Bogucin, parafia Szpetal Górny – †03.10.1907 Blizanów), księdza, który przybrał zakonne imię Cyprian; Antoniego Kacpra (*1829 Skępe).
Piotr Kostecki był lokajem w Kłokocku u Sumińskich, określany był też jako włościanin w Biskupinie koło Lipna. Zmarł w dniu 13.05.1843 w Płocku (akt zgonu nr 118).
Jego ciotka Brygida Kostecka poślubiła „generosus” Wawrzyńca Kucharskiego (†1831 Budy Bedońskie, par. Łódź-Mileszki, akt nr 20) pochodzącego z Jaroszek w parafii Skoszewy, gmina Brzeziny. W akcie zgonu Wawrzyniec Kucharski był już określony jako wyrobnik. Dziećmi Brygidy z Kosteckich i Wawrzyńca Kucharskiego byli: „generosa” Marianna (*08.12.1800 Mikuty Szlacheckie, chrzest par. Kołacinek) ; Adam; Józef (*1803 Jaroszki – †1863 Łódź-Mileszki), w akcie małżeństwa nr 15 z 1826 roku z par. Brzeziny, jego ojciec Wawrzyniec vel Łukasz Kucharski, był określony jako włościanin; Stanisław (*ok. 1809 – †1824 Budy Bedońskie, par. Łódź-Mileszki); Franciszek (*ok.1814 Jaroszki – †1862 Borki, par. Skoszewy, akt nr 2), gospodarz. Z nich, Józef Kucharski, 30.01.1826 r. w parafii Brzeziny poślubił Mariannę Lewandowską. Brygida z Kosteckich Kucharska, wdowa, w 1833 roku mieszkała w Beduniu (Badunia lub Badunie), co wynika z metryki ślubu jej syna Franciszka Kucharskiego z Marianną Korzeniewską, zawartego w parafii Skoszewy (akt nr 5/1833).
Na pograniczu ziemi sieradzkiej i kaliskiej występowało wiele rodzin m.in. Kosteckich, których przedstawiciele jeszcze w 2 połowie XVIII wieku nosili znamiona pochodzenia szlacheckiego, jednak już w 1 połowie XIX wieku ich potomków znajdujemy jako osoby zdeklasowane, co ma odzwierciedlenie w metrykach. Są to: gospodarze, komornicy, wyrobnicy, służący, na koniec żebracy. Swojego czasu podałem przykład, kiedy to dwóch krewnych Kosteckich ożeniło się ze szlachciankami Papiewskimi, bodajże babką i jej wnuczką. Jeden z Kosteckich był określany mianem “nobilis”, natomiast w metrykach dotyczących rodziny drugiego nie można było dopatrzeć się jakichkolwiek cech szlachectwa, gdyby nie owo małżeństwo z Papiewską.
—
—
Dział IV. Cenne Internetowe Wpisy – Do Badań o Pochodzeniu i Znaczeniu Nazwiska
Wybrane posty z internetu – forum PTG:
—
Notatka 1.
Nazwiska chłopskie:
Sofeicz – 13-12-2016 – 00:31
Temat postu:
Trochę z innej beczki.
Nazwiska, nazwiskami a przezwiska, przezwiskami (nawet w XIX w)
Nieoceniony Jan Słomka w “Pamietnikach włoscianina pisze:
“Prawie każdy chłop w owych czasach miał jakieś przezwisko albo przydomek, według których był we wsi znany i nazywany. Tak n. p. Wojciech Łuczak z Podłęża nazywany był Pończochą, Józef Słomka z Podłęża Rychlickim, Michał Wiącek z pod Nru 53 Kwapiszem, Józef Wójcikowski Drabem, Ignacy Gronek Kozieją, Jan Szczytyński Rysiem, Jan Mortka z pod Nru 27 Karolikiem, Stanisław Antończyk Mastelarczakiem itd. itd.
Niejeden znany był więcej pod swojem przezwiskiem, niż pod nazwiskiem, albo nawet tylko pod przezwiskiem. Na przykład Łuczaka nazywali powszechnie tylko Pończochą, Wójcikowskiego Drabem, Mortkę Karolikiem i.t.d. i oni sami podawali przezwiska zamiast nazwisk przy spisywaniu aktów urzędowych i w innych okolicznościach. Niektórzy nie znali nawet swoich właściwych nazwisk i naturalnie o przezwiska nigdy się nie obrażali.
Mortkę nazywali Karolikiem z powodu, że jego dziadkowi było na imię Karol. Antończyka Mastalerczakiem, ponieważ ojciec jego był masztalerzem czyli stajennym u hrabiego, — przeważnie jednak nieznane były początki różnych przezwisk i przydomków.”
Janina_Tomczyk – 13-12-2016 – 12:25
Temat postu: Przezwiska
—
Zacytowane przykłady używania przezwisk (nawet w XIX wieku) wcale nie zaniknęły na wsi XX i XXI wieku. Mieszkałam w Ujeździe k Tomaszowa Maz. i tam od wieków mieszkało wiele rodzin o nazwisku Reszka więc dla odróżnienia mieszkańcy nazywali ich zgodnie z wykonywaną pracą, i byli to: Fryzjer, Malarz, Dentysta, Drogomistrz itp. W dodatku nawet po śmierci owych, ich następców także rozpoznaje się po tych przezwiskach.
W tej gminie, w jakiej mieszkam obecnie jest podobnie i mieszkała od wieków rodzina Rogóz, a jej niedawno zmarły potomek nosił ksywkę Giełgut i nawet kiedyś nie wiedziałam, jako nowa na tym terenie, że nazywał się faktycznie Rogóz.
Takie dodatki rozpoznawcze do nazwiska stosowali nie tylko włościanie (chłopi), ale także szlachta i jest taka publikacja o przydomkach i przezwiskach jakie używała szlachta sieradzka.
—
Nazwiska chłopskie notowano w zapisach sprzedaży, dzierżawy lub podziału wsi już w XV wieku.
—
Notatka 2.
“Nazwiska, przezwiska, przydomki, imiona polskie niektórych typów słowotwórczych: księga rodzaju ludu polskiego, 1938”
Kozierowski Stanisław (1874-1949), ks.
https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=3050&from=publication
—
Notatka 3.
|
|
||
|
|
Notatka 4.
|
|
||
|
|
—
Co do warchoła jako awanturnika – gdzieś mi się w głowie kołacze, że historia z tym słowem jest podobna jak z gburem i partaczem. Gbur to było określenie na wolnego chłopa, a partacz na rzemieślnika nie związanego z cechem. Ówczesnym elitom to nie pasowało więc ukuły negatywną aurę wokół tych pojęć.
swigut – 24-05-2022 – 07:32
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska chłopskie
Tomek
—
Notatka 5.
|
—
Notatka 6.
Bodek – 16-10-2013 – 11:23
Temat postu:
W “Encyklopedii staropolskiej” Zygmunt Gloger pisze:
“Długosz podaje, że w Polsce za czasów Władysława Jagiełły nastał zwyczaj tworzenia nazwisk od posiadłości, t.j. przez dodanie końcówki przymiotnikowej “ski” lub “cki”. Zwyczaj ten upowszechnił się w drugiej połowie XV wieku, najprzód u średniej szlachty, bo panowie pisali się jeszcze po staremu: Łukasz z Górki, Jan na Tęczynie i t. p. Nazwiska atoli na “ski” i “cki”, tworzone już i w XIV wieku z nazw wsi rodzinnej lub dziedzicznej, o ile syn dziedziczył po ojcu tę samą wioskę, z której powstało nazwisko. Jeżeli zaś osiadł w innej, to i nazwisko nowe mu dawano, a tak zdarzało się, że każdy w innej wsi zamieszkały, synowie i ojciec, innych używali nazwisk”.
—
Notatka 7.
V. OGRODY NAUK, CZYLI NAJCENNIEJSZE OWOCE PRAC POLSKICH HISTORYKÓW – w uzupełnianiu
1. SŁOWNIK HISTORYCZNO-GEOGRAFICZNY ZIEM POLSKICH W ŚREDNIOWIECZU IH PAN r. 2022) + Witold Taszycki z Wikipedią: http://www.slownik.ihpan.edu.pl/ ; http://www.slownik.ihpan.edu.pl/index.php https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Taszycki
2. Lista zachowanych ksiąg grodzkich i ziemskich I RP spis zespołów (cenny wpis z forum PTG, autor Michał Zieliński): https://genealodzy.pl/PNphpBB2-printview-t-79129-start-60.phtml
3. Polski Słownik Biograficzny: https://www.psb.pan.krakow.pl/
4. Strona Internetowego Polskiego Słownika Biograficznego: https://www.ipsb.nina.gov.pl/Home
5. Dla genealogicznych podróży – fotografie, miejsca, zabytki na Litwie i Białorusi (Podlasie): https://radzima.org/
6 . Słownik Geograficzny Galicji t. 2 Cyrkuł Przemyski, wyd. ca 1850: https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/406705/edition/550902?language=pl
7. Słownik Geograficzny Galicji t. 5 Cyrkuł Stanisławowski wyd. ca 1850: https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/406699/edition/550880?language=en
8. Słownik Geograficzny Galicji t. 7 Cyrkuł Tarnowski, wyd. ca 1850: https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/406700/edition/550873/content
9. Księga ziemska płońska 1400-1417. Wyd. M. Handelsman. Towarzystwo Naukowe Warszawskie. Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie I, Warszawa 1920: https://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=65236&fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTAAAR0XTgQkPFFsBGKNrPEW28ZFsDygTABis_otCwb-yDcFXLjV6stkv1ht1H0_aem_aRYaOPLAAYbysyL-6asVLA
10.
12.
13.
—
VI. Biblioteki Cyfrowe w Polsce
1. POLONA Polska Biblioteka Cyfrowa (Zbiory Biblioteki Narodowej): https://polona.pl/
2. Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Warszawskiego: Strona główna | CRISPA (uw.edu.pl)
3. LAC Lubelskie Archiwum Cyfrowe: http://lac.lublin.pl/
4. Biblioteka Uniwersytetu Gdańskiego: https://bg.ug.edu.pl/
5.
6.
7.
VII. Poradnik Jak Zacząć Badania Genealogii i Historii Rodziny
https://narodowa.pl/exhibits/proba-opisania-genealogii-i-historii-rodzinnego-domu-przodkow-mieczyslaw-kosz/ – PORADNIK – JAK ZACZĄĆ BADANIA GENEALOGII I RODZINY – “Mała Biblia Genealogicznych Poszukiwań im. Mieczysława ‘Mietka’ Kosza” – w punktach 1-10 // z przykładem interaktywnych poszukiwań na bazie genealogii Mieczysława Kosza), w tym taki fragment:
Krok 6. Mając prawidłowe miejsce urodzenia i rodzinną parafię można przystąpić do dalszego badania genealogii swojej rodziny. Pamiętajmy, tu propozycją wyjściowych poszukiwań jest “Geneteka” (link podany powyżej), oraz baza z metrykami “Skanoteka”, ale są też inne polskie genealogiczne bardzo cenne bazy, główne to:
1. Genpol – GenBaza im. Leszka Ćwiklińskiego https://metryki.genbaza.pl/
2. SzwA – Szukaj w Archiwach https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/strona_glowna – z wyszukiwarką na stronie
3. Świętogen – strona Świętokrzyskiego Towarzystwa Genealogicznego http://www.genealodzy-kielce.pl/ – z wyszukiwarką https://swietokrzyskie.indeksy.net/
4. Wielkopolskie Gniazdo http://www.wtg-gniazdo.org/ z bazą Poznań Projekt (śluby w Wielkopolsce 1800-1899) https://poznan-project.psnc.pl/ – z wyszukiwarką na stronie
5. Lubgens – Lubelskie Towarzystwo Genealogiczne https://ltg.pl/ z wyszukiwarką https://regestry.lubgens.eu/news.php
itd.
6. Pamiętaj, że w Polsce jest ponad 20 lokalnych towarzystw genealogicznych, z kapitalnymi ludźmi, którzy poświęcają swój czas na zbieranie informacji genealogicznych otwartych dla innych, oraz służą pomocą w lokalnych poszukiwaniach, oto ich lista, plus linki do nich: a. Suwalskie Towarzystwo Genealogiczne: http://www.mem.net.pl/stg/ b. Małopolskie Towarzystwo Genealogiczne https://www.mtg-malopolska.org.pl/ c. Ostrowskie Towarzystwo Genealogiczne https://otg-ostrowwlkp.pl/ d. Zachodniopomorskie Towarzystwo Genealogiczne “Pomerania” https://ztgpomerania.pl/ e. Opolscy Genealodzy https://genealodzy.opole.pl/ f. Kaliskie Towarzystwo Genealogiczne “Kalisia” http://genealogia.kalisz.pl/ g. Towarzystwo Genealogiczno-Heraldyczne w Poznaniu http://gen-her.pl/page/informacje-biezace.php?lang=PL h. Śląskie Towarzystwo Genealogiczne we Wrocławiu https://genealodzy.wroclaw.pl/ i. Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej https://www.genealodzy.czestochowa.pl/ j. Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne “Gniazdo” http://www.wtg-gniazdo.org/ k. Lubelskie Towarzystwo Genealogiczne https://ltg.pl/ l. Lubuskie Towarzystwo Genealogiczne http://www.ltg.zg.pl/ m. Świętokrzyskie Towarzystwo Genealogiczne “Świętogen” http://www.genealodzy-kielce.pl/ n. Pomorskie Towarzystwo Genealogiczne https://www.ptg.gda.pl/ o. Bydgoskie Towarzystwo Heraldyczno-Genealogiczne https://www.bthg.bydgoszcz.pl/ p. Podlaskie Towarzystwo Genealogiczne https://www.facebook.com/profile.php?id=100081020633299 r. Górnośląskie Towarzystwo Genealogiczne https://siliusradicum.pl/ s. Towarzystwo Genealogiczne Centralnej Polski http://www.tgcp.pl/ t. Polskie Towarzystwo Heraldyczne https://www.dig.com.pl/pther/kontakt.htm u. Zagłębiowskie Towarzystwo Genealogiczne https://genealodzy.sosnowiec.pl/ w. Towarzystwo Genealogiczne Kujawsko-Pomorskie https://genealodzy.sosnowiec.pl/ y. Warszawskie Towarzystwo Genealogiczne https://wtg.org.pl/– i wreszcie z. Polskie Towarzystwo Genealogiczne https://genealodzy.pl
—
Autor wpisu: Tadeusz ‘Max’ Wysocki – Portal Narodowa GA.PA https://narodowa.pl