EDUKACJA – Cenne Genealogiczne i Historyczne Internetowe Linki i Notatki + “Ogrody Nauk …”

Cenne Genealogiczne i Historyczne Weblinki oraz Notatki Różne

• w ciągłym uzupełnianiu

_______________________________________________________________________________________________

 

Internetowe Linki – tematy ogólne

https://pl.wikipedia.org/wiki/Polska (Polska w Wikipedii)

https://en.wikipedia.org/wiki/Poland (Poland with Wikipedia)

https://archiwa.gov.pl (Polskie Archiwa Państwowe)

https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/ (Szukaj w Polskich Archiwach)

www.genealodzy.pl (Polskie Towarzystwo Genealogiczne + genforum!)

https://sztetl.org.pl/ (Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego – akta Centralnego Komitetu Żydów Polskich)

www.pogranicze.sejny.pl

www.polishcenter.org

www.mipolonia.net

Poradnik Jak Zacząć Badania Genealogii i Historii Rodziny

https://narodowa.pl/exhibits/proba-opisania-genealogii-i-historii-rodzinnego-domu-przodkow-mieczyslaw-kosz/ – PORADNIK – JAK ZACZĄĆ BADANIA GENEALOGII I RODZINY – “Mała Biblia Genealogicznych Poszukiwań im. Mieczysława ‘Mietka’ Kosza” – w punktach 1-10 // z przykładem interaktywnych poszukiwań na bazie genealogii Mieczysława Kosza), w tym taki fragment:

Krok 6. Mając prawidłowe miejsce urodzenia i rodzinną parafię można przystąpić do dalszego badania genealogii swojej rodziny. Pamiętajmy, tu propozycją wyjściowych poszukiwań jest “Geneteka” (link podany powyżej), oraz baza z metrykami “Skanoteka”, ale są też inne polskie genealogiczne bardzo cenne bazy, główne to:

1. Genpol – GenBaza im. Leszka Ćwiklińskiego https://metryki.genbaza.pl/

2. SzwA – Szukaj w Archiwach https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/strona_glowna – z wyszukiwarką na stronie

3. Świętogen – strona Świętokrzyskiego Towarzystwa Genealogicznego http://www.genealodzy-kielce.pl/ – z wyszukiwarką https://swietokrzyskie.indeksy.net/

4. Wielkopolskie Gniazdo http://www.wtg-gniazdo.org/ z bazą Poznań Projekt (śluby w Wielkopolsce 1800-1899) https://poznan-project.psnc.pl/ – z wyszukiwarką na stronie

5. Lubgens – Lubelskie Towarzystwo Genealogiczne https://ltg.pl/ z wyszukiwarką https://regestry.lubgens.eu/news.php

itd.

6. Pamiętaj, że w Polsce jest ponad 20 lokalnych towarzystw genealogicznych, z kapitalnymi ludźmi, którzy poświęcają swój czas na zbieranie informacji genealogicznych otwartych dla innych, oraz służą pomocą w lokalnych poszukiwaniach, oto ich lista, plus linki do nich: a. Suwalskie Towarzystwo Genealogiczne: http://www.mem.net.pl/stg/ b. Małopolskie Towarzystwo Genealogiczne https://www.mtg-malopolska.org.pl/ c. Ostrowskie Towarzystwo Genealogiczne https://otg-ostrowwlkp.pl/ d. Zachodniopomorskie Towarzystwo Genealogiczne “Pomerania” https://ztgpomerania.pl/ e. Opolscy Genealodzy https://genealodzy.opole.pl/ f. Kaliskie Towarzystwo Genealogiczne “Kalisia” http://genealogia.kalisz.pl/ g. Towarzystwo Genealogiczno-Heraldyczne w Poznaniu http://gen-her.pl/page/informacje-biezace.php?lang=PL h. Śląskie Towarzystwo Genealogiczne we Wrocławiu https://genealodzy.wroclaw.pl/ i. Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej https://www.genealodzy.czestochowa.pl/ j. Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne “Gniazdo” http://www.wtg-gniazdo.org/ k. Lubelskie Towarzystwo Genealogiczne https://ltg.pl/ l. Lubuskie Towarzystwo Genealogiczne http://www.ltg.zg.pl/ m. Świętokrzyskie Towarzystwo Genealogiczne “Świętogen” http://www.genealodzy-kielce.pl/ n. Pomorskie Towarzystwo Genealogiczne https://www.ptg.gda.pl/ o. Bydgoskie Towarzystwo Heraldyczno-Genealogiczne https://www.bthg.bydgoszcz.pl/ p. Podlaskie Towarzystwo Genealogiczne https://www.facebook.com/profile.php?id=100081020633299 r. Górnośląskie Towarzystwo Genealogiczne https://siliusradicum.pl/ s. Towarzystwo Genealogiczne Centralnej Polski http://www.tgcp.pl/ t. Polskie Towarzystwo Heraldyczne https://www.dig.com.pl/pther/kontakt.htm u. Zagłębiowskie Towarzystwo Genealogiczne https://genealodzy.sosnowiec.pl/ w. Towarzystwo Genealogiczne Kujawsko-Pomorskie https://genealodzy.sosnowiec.pl/ y. Warszawskie Towarzystwo Genealogiczne https://wtg.org.pl/– i wreszcie z. Polskie Towarzystwo Genealogiczne https://genealodzy.pl 

Weblinki do Poszukiwań Genealogicznych

www.mapa.szukacz.pl (znajdywanie miejscowości w Polsce – p. ww36.000!)

www.mapquest.com (jak wyżej – pomocniczo)

https://www.jhi.pl/genealogia (Żydowski Instytut Historyczny – Genealogia)

https://polin.pl/pl/cih-genealogia (Polin – Muzeum Historii Żydów Polskich – Genealogia)

www.herby.com.pl (w tym ważny “Słownik Nazwisk Współcześnie w Polsce Używanych” z systemu Pesel/1990 r.)

www.polishroots.com (różne dane, w tym “żródła” nazwisk Polskich)

www.rat.de/kuijsten/navigator/ (również – wyszukiwanie nazwisk wszystkich)

www.genforum.genealogy.com/poland/ (Polskie forum genealogiczne – j. ang)

www.pkt.pl (Internetowa książka telefoniczna)

www.ditel.pl (j.w.)

www.teleadreson.com.pl (Internetowa książka adresowa)

www.fallingrain.com/world/PL/ (znajdywanie miejscowości – Polska – 56 947 miast, miasteczek i wiosek!)

http://www.herby.com.pl/ (internetowa wersja “Słownika nazwisk współcześnie w Polsce używanych” pod red. Prof. Kazimierza Rymuta, na podstawie spisu PESEL pocz. lat 90-tych XX w.)

https://forebears.io/surnames (lokalizacja nazwisk na Świecie)

https://www.familysearch.org/search/catalog/ (wyszukiwarka genealogicznych zasobów Mormonów)

http://www.ancestry.com/share/ – (Kolejne polskie forum genealogiczne)

https://ourpublicrecords.org/ – (Resources and information about 46 different countries, so people can easily start  looking into their heritage)

****

Weblinki – Geneza, Znaczenie i Pochodzenie Nazwisk – Etymologia, Onomastyka…

Z numeracją:

1. Słownik Etymologiczny Języka Polskiego: https://sjp.pwn.pl/slowniki/S%C5%82ownik-etymologiczny-j%C4%99zyka-polskiego.html

2. Nazwiska Polaków Słownik Historyczno-Etymologiczny”, Prof. Kazimierz Rymut z zespołem, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001, tom I A-K: https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/28107/edition/37759?language=pl

3. Nazwiska Polaków Słownik Historyczno-Etymologiczny”, Prof. Kazimierz Rymut z zespołem, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001, tom II L-Ż: https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/28108/edition/37760/content?&meta-lang=pl 

4. Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, 2000, cz. 1: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/43046/edition/24656/content

5. Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, cz. 2:

https://www.rcin.org.pl/dlibra/publication/43021/edition/24549

6. Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, cz. 3 i 4:

https://rcin.org.pl/dlibra/publication/43056/edition/24659/content

7. Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, cz. 5:

https://rcin.org.pl/dlibra/publication/43022/edition/24550/content

8. Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, cz. 6:

https://rcin.org.pl/dlibra/publication/42983/edition/24546?language=en

9. Słownik Etymologiczno-Motywacyjny Staropolskich Nazw Osobowych, Aleksandra Cieślikowa i zespół, DWN, Kraków, cz. 7:

https://rcin.org.pl/dlibra/publication/43054/edition/24696/content

 

10. Nazwiska w Polsce IjP PAN, informacje podstawowe – historia, pochodzenie – wyszukiwarka: htps://nazwiska.ijp.pan.pl/

11. Historia Nazwisk Polskich Na Tle Społecznym i Obyczajowym (XII-XV Wiek) Zofia Kowalik-Kaleta, IJP PAN r. 2007: https://rcin.org.pl/Content/39455/PDF/WA243_18875_2631015-T1_HIS-NAZW-POL_0000.pdf

 12. Słownik Najstarszych Nazwisk Polskich:] Pochodzenie Językowe (XII-XV Wiek) Zofia Kowalik-Kaleta, Leonarda Dacewicz, Beata Raszewska-Żurek, IJP PAN r. 2007: https://rcin.org.pl/Content/38217/WA243_18877_2631016_SLO-NAJ-NAZW_0000.pdf

13. Słowni Etymologiczny Języka Polskiego,  Aleksander Brückner, Kraków, 1927:  https://pl.wikisource.org/wiki/Indeks:S%C5%82ownik_etymologiczny_j%C4%99zyka_polskiego_(Br%C3%BCckner)

14. Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1967 tom 1 A-D: https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=19845

15. Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1970 tom 2 E-Ki: https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=19846

16. Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1973 tom 3 KI-M: https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=19847

17. Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1976 tom 4 N-R: https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=19848

18. Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1980 tom 5 S-U: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/39950/edition/19849?language=en

19. Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1983 tom 6 V-Ż: https://rcin.org.pl/dlibra/publication/39952/edition/19850/content

20. Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1987 tom 7 Suplement (A-J):

https://rcin.org.pl/dlibra/publication/39954/edition/19851/content?

21. Słownik Staropolskich Nazw Osobowych Taszyckiego IJPPAN 1987 tom 7 Suplement (K-Ż):

https://rcin.org.pl/dlibra/publication/39952/edition/19850/content

22. Ludność wieśniacza w Polsce w dobie piastowskiej, Franciszek Piekosiński, Kraków 1896: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/edition/10356?id=10356

23. Najstarsze nazwiska – nazwania w Polsce? Rok 1133 Wszechbor…): https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojewodowie_sandomierscy

24. Najstarsze zanotowane polskie nazwiska – Bulla Gnieźnieńska (choć były jeszcze źródła starsze…): https://pl.wikipedia.org/wiki/Bulla_gnie%C5%BAnie%C5%84ska#Polskie_nazwy_miejscowe_i_osobowe 

25.

#

#

—

GENEALOGIA I HERALDYKA – w uzupełnianiu

https://szlachtarp.pl/lista-nazwisk-s-z.html (Lista Nazwisk Szlacheckich)

Włodzimierz Dworzaczek (1905-1988) – “Teki Dworzaczka – Szlachta Wielkopolska XV-XX wiek”:

Kacper Niesiecki (1682-1744) gł. dzieło – “Herbarz Polski” (Powiększony – wyd. 1839-1845):

Adam Boniecki (1842-1909) – “Herbarz Polski”:

Jerzy Seweryn Teofil Dunin Borkowski (1856-1908) – “Rodziny Szlacheckie Polskie”, wyd. Lwów 1887: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/show-content/publication/edition/71636?id=71636

Strona internetowa AGAD w Warszawie http://www.agad.gov.pl/niewylegitymowan … owani.html – “Spisy osób pozbawionych szlachectwa oraz osób niewylegitymowanych ze szlachectwa sporządzone na podstawie akt zespołu nr 423 Deputacja Szlachecka i Kancelaria Marszałka Szlachty Guberni Warszawskiej” (sygn. 269-274).

#

#

 

—

Cenne Notatki Do Badań o Pochodzeniu i Znaczeniu Nazwiska

Wybrane posty z internetu:

—

Notatka 1.

Nazwiska chłopskie:

Sofeicz – 13-12-2016 – 00:31
Temat postu:

---

Trochę z innej beczki.
Nazwiska, nazwiskami a przezwiska, przezwiskami (nawet w XIX w)
Nieoceniony Jan Słomka w “Pamietnikach włoscianina pisze:

“Prawie każdy chłop w owych czasach miał jakieś przezwisko albo przydomek, według których był we wsi znany i nazywany. Tak n. p. Wojciech Łuczak z Podłęża nazywany był Pończochą, Józef Słomka z Podłęża Rychlickim, Michał Wiącek z pod Nru 53 Kwapiszem, Józef Wójcikowski Drabem, Ignacy Gronek Kozieją, Jan Szczytyński Rysiem, Jan Mortka z pod Nru 27 Karolikiem, Stanisław Antończyk Mastelarczakiem itd. itd.
Niejeden znany był więcej pod swojem przezwiskiem, niż pod nazwiskiem, albo nawet tylko pod przezwiskiem. Na przykład Łuczaka nazywali powszechnie tylko Pończochą, Wójcikowskiego Drabem, Mortkę Karolikiem i.t.d. i oni sami podawali przezwiska zamiast nazwisk przy spisywaniu aktów urzędowych i w innych okolicznościach. Niektórzy nie znali nawet swoich właściwych nazwisk i naturalnie o przezwiska nigdy się nie obrażali.
Mortkę nazywali Karolikiem z powodu, że jego dziadkowi było na imię Karol. Antończyka Mastalerczakiem, ponieważ ojciec jego był masztalerzem czyli stajennym u hrabiego, — przeważnie jednak nieznane były początki różnych przezwisk i przydomków.”

Janina_Tomczyk – 13-12-2016 – 12:25
Temat postu: Przezwiska

—

Zacytowane przykłady używania przezwisk (nawet w XIX wieku) wcale nie zaniknęły na wsi XX i XXI wieku. Mieszkałam w Ujeździe k Tomaszowa Maz. i tam od wieków mieszkało wiele rodzin o nazwisku Reszka więc dla odróżnienia mieszkańcy nazywali ich zgodnie z wykonywaną pracą, i byli to: Fryzjer, Malarz, Dentysta, Drogomistrz itp. W dodatku nawet po śmierci owych, ich następców także rozpoznaje się po tych przezwiskach.
W tej gminie, w jakiej mieszkam obecnie jest podobnie i mieszkała od wieków rodzina Rogóz, a jej niedawno zmarły potomek nosił ksywkę Giełgut i nawet kiedyś nie wiedziałam, jako nowa na tym terenie, że nazywał się faktycznie Rogóz.
Takie dodatki rozpoznawcze do nazwiska stosowali nie tylko włościanie (chłopi), ale także szlachta i jest taka publikacja o przydomkach i przezwiskach jakie używała szlachta sieradzka.

—

Nazwiska chłopskie notowano w zapisach sprzedaży, dzierżawy lub podziału wsi już w XV wieku.

—

Notatka 2.

“Nazwiska, przezwiska, przydomki, imiona polskie niektórych typów słowotwórczych: księga rodzaju ludu polskiego, 1938”

Kozierowski Stanisław (1874-1949), ks.

https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=3050&from=publication

—

Notatka 3.

wolenski_pipis

Temat postu:  Wysłany: 07-12-2017 – 11:20

Dołączył: 05-04-2011 Posty: 331 Status: Offline

Polska to jedyny kraj w Europie, w którym odsetek szlachty sięgał do 20% rdzennej ludności. Byli magnaci, z ogromnymi fortunami oraz drobna szlachta zagrodowa, której status materialny, często był niższy niż bogatych chłopów w dobrach królewskich. Jak było naprawdę, świadczą poniższe wypisy z niepublikowanych rejestrów podatkowych woj. lubelskiego i Podlasia z 1676 r.(podobne zapisy występują w rejestrach podatkowych mazowieckich): „Pan Wojciech Łęczycka z dóbr Łęczycki, z żoną rydlem zarabia”; „Pan Andrzej Głuchowski z dóbr Głochówek, z żoną i syn ubogi na wyrobku”; „Pan Jan Kryński z dóbr Kukawki, z żoną nie ma nic na proszonym chlebie”; „Pan Stanisław Sawicki z dóbr Sawice Bronisze, żona starzy ubodzy”; „Pan Szymon Trębicki z dóbr Trębice Górne, matka ubodzy chleba żebrzą”; Pan Paweł Raczyński, z dóbr Paprotna Podawce, z żoną, siostra przynimże wdowa uboga”; „Pan Bartosz Wyrozębski z dóbr Wyrozęby Podawce, żona, siostra uboga, wdowa Pawłowa rydlem kopie”; „Pani Elżbieta Poniatowska z dóbr Wyrozęby Podawce, przy matce żebrzącej”; „Pan Wojciech Żelechowski, z dóbr Czarnoty, żona bez pola”; „Bartłomiejowa Łoza z dóbr Łozy, żona niewidzącego, syn żonaty, drugi młody rydlem robi”; „Anna Kobyleńska z dóbr Kobylany, wyrobnica”; „Pana Kazimierza Olędzkiego z dóbr Olendy Orlice, córka uboga z rąk żyje”; „Pan Florian Jaruzelski z dóbr Swinary, rydlem kopie”; „Pan Rosiński, z dóbr Podniesienie, z siostrą nie ma nic”; „Pan Piotr Rucki, z dóbr Krynica, syn i synowa, rydlem zarabia”; „Pan Wojciech Wyszomirski, z dóbr Wyszomierz, z żoną rydlem kopie, przy Babie Kościelnej chleba żebrzącej córka”; „Pan Jan Skorupka, z dóbr Skorupki, rydlem ogród kopie w stodole mieszka”; „Pan Frąnc (Franciszek) Zawadzki, z dóbr Zawady, z żoną i siostrą, która na wyrobku przy nim żyje”; „Pan Krzysztof Kożuchowski, z dóbr Kożuchów Wielki, wyrobnik z żoną i córką”; „Pan Wojciech Kożuchowski, z dóbr Błonie Małe, nie ma nic tylko wyrabia, z siostrą”; „Pani Andrzejowa Męczyńska, z dóbr Brodace, rydlem kopie, Dziada Starego żona”; „Pani Katarzyna Grzymalina (Grzymała), z dóbr Skibniewo Podawce, Dziada Kościelnego żona”; „Pan Maciej Agendek Dybowski, z dóbr Dybowo, z żoną, pogorzały”; „Pani Maryna Chądzyńska, z dóbr Łazów, w komornym mieszka”; „Pan Andrzej Dąbrowski, z dóbr Nieciecza, z żoną i córkami dwiema, który nie ma ani wołów ani krowy”; „Pan Mateusz Bujalski, z dóbr Niewiadoma, z żoną rydlem pożywienia szuka”; „Szlachcic Józef Szepietowski, z dóbr Dabrowa Moczydły, ubogi”; „Szlachetni Mikołaj i Krzysztof Borzymowie, z dóbr Borzymy, sami ogrodnicy”; „Szlachetny Kasper Siekierka, z dóbr Chechłowo, z żoną ubogi”; „Szlachetni Aleksander z żoną i Kasper sam ubogi, Moczulscy, z dóbr Miodusy Pokrzywne”; „szlachetny Marcin Rozwadowski, z dóbr Popławy, ubogi młodzieniec”; „szlachetny Marcin Zaleski, z dóbr Zalesie Łabęckie, wdowiec nie ma nic”; „szlachetny Wojciech Płoński z przydomkiem Martyanik, z dóbr Płonka Kościelna, z żoną, na ogrodzie, bez wołów ubogi”; „szlachetny Bartosz Dzierżek, z dóbr Dzierżki, z żoną, moczygęba rydlem kopiący”; „szlachetny Michał Zdrodowski, z dóbr Zdrody Nowe, z córką na ogrodzie mieszkający”; „szlachetny Andrzej Brzozowski, z dóbr Brzozowo Stara Wieś, z żoną wołem jednym robi”; „szlachetna Jakubowa Brzozowska, wdowa, z dóbr Brzozowa Antonie, nie ma nic, uboga”; „szlachetny Stefan Faszczewski, z dóbr Faszcze, i żona, bez wołów, najmem żyje”; „szlachetny Szymon Faszczewski, żona i sióstr dwie, ubóstwo wielkie”; „szlachetny Frącz Jamiołkowski, z dóbr Jamiołki Piotrowięta, sam, rydlem chleba zarabia”; „szlachetny Marcin Jamiołkowski, z przydomkiem Jagusik, z dóbr Jamiołki Kowale, z siostrą, ubóstwo”; „szlachetna Wojciechowa Truskoleśna, z dóbr Truskolas Stara Wieś, wdowa uboga, nic nie ma”; „szlachetny Piotr Poroski, z dóbr Porośla Kije Głuchy, ubogi bardzo, stary, rydlem kopie”; „szlachetny Grzegorz Łapiński, z dóbr Łapy Zięciuki, z żoną, syn pogorzelec, ze wszystkim zgorzał”; „szlachetny Wojciech Zimnoch, z dóbr Zimnochy Świechy i Reki, ubogi, kaleka”; „szlachetny Maciej Warel Wyszyński, z dóbr Pułazie, z żoną, pauper”. Ta uboga szlachta, najczęściej znika w kolejnych latach z akt danej parafii, przenosząc się do dóbr królewskich lub możnowładczych. Groziło im pójście w poddaństwo u bogatszych sąsiadów lub krewnych. Mimo ubóstwa i czasami skrajnej nędzy, ten drobiazg szlachecki miał poczucie godności i świadomość swego pochodzenia. „Boso, ale w ostrogach”. Autorzy herbarzy, gdy dana rodzina znika z akt, najczęściej twierdzą, że wymarła, choć ich potomkowie żyją do dziś. Pozdrawiam – Marek Woliński

---

Notatka 4.

Piotr_Pizoń

Temat postu:  Wysłany: 07-12-2017 – 19:38

Dołączył: 17-12-2007 Posty: 259 Status: Offline

Tutaj fragment z publikacji Kilka wiadomości o szlachcie zagonowej mazowieckiej i podlaskiej: “Najuboższa, nie mająca żadnej własności nieruchomej, przyjmowała obowiązki kmieci w majątkach panów, którzy na Mazowszu i Podlasiu nie wiele posiadając ludu poddanego i roboczego, chętnie dawali jej ziemie i osady za obowiązek odrabiania pańszczyzny. Robocizna i daniny w naturze zbyt małą miały dawniej wartość, i to było powodem, że tysiące rodzin szlacheckich osiadło w wioskach kmiecych i w drugim i trzecim pokoleniu zupełnie chłopiało, zachowując tylko nazwisko szlacheckie swych przodków. W okolicy Tykocina np. spotykałem mnóstwo włościan (Milewskich, Gogolewskich, Sadowskich, Woroszyłłów itd.), którzy noszą nazwiska szlachty mazowieckiej, a powiadali mi, że ich dziadowie byli szlachta, ale dla roli służbę i zależność przyjęli. Niektórzy z nich przeto starają się synów żenić ze szlachciankami, lub córki wydawać za wolnych ludzi. To samo schłopienie szlachty mazurskiej napotkaliśmy nie bez podziwu na Wołyniu i to w dość szerokich rozmiarach” Co prawda dotyczy tylko jednego rejonu ale nie oznacza to, że nie zdarzały się takie sytuacje w innych częściach Polski.

—

Co do warchoła jako awanturnika – gdzieś mi się w głowie kołacze, że historia z tym słowem jest podobna jak z gburem i partaczem. Gbur to było określenie na wolnego chłopa, a partacz na rzemieślnika nie związanego z cechem. Ówczesnym elitom to nie pasowało więc ukuły negatywną aurę wokół tych pojęć.

swigut – 24-05-2022 – 07:32
Temat postu: Re: Najstarsze nazwiska chłopskie

Tomek

—

Notatka 5.

Sawicki_Julian Temat postu: Czy słowo Nobilis oznacza tu szlachtę? Wysłany: 28-12-2015 – 19:35 Dołączył: 05-11-2009 Posty: 3424 Skąd: Ostrowiec Świętokrzyski Status: Offline Witam, od roku 1808 zaczęto pisać w Księstwie Warszawskim już nie po łacinie, ale według kodeksu Napoleona i po polsku, a wtedy byłoby np. jako szlachta ; Urodzony, szlachetny, lub Wielmożny. Podam te odpowiedniki z łaciny na polski, to jest to co kiedyś tu nam podał ( chyba ) Bartek, tłumaczący świetnie łacinę, pozdrawiam – Julian ; ——————————— Nazwy w dawnych wiekach ; jaśnie wielmożny (illustrissimus ac magnificus) – senator, a więc wojewoda, kasztelan, starosta żmudzki, jeden z koronnych i litewskich 5 “ministrów”, również magnat któremu musimy schlebić… – wielmożny (magnificus) – urzędnik grodzki lub ziemski… – urodzony (generosus) – właściciel przynajmniej jednej wsi… – szlachetny (nobilis) – szlachcic cząstkowy, zagrodowy, dzierżawca… W listach JWP to Jaśnie Wielmożny Pan, WP to Wielmożny Pan, WMMP to Wielce Mi Miłościwy Pan itd. Książąt, czyli kniaziów tytułowano często Jaśnie Oświeconymi… – godny (spectabilis) – zamożny patrycjusz dużego miasta, zwykle członek władz miejskich… – zacny (honoratus) – patrycjusz… – sławetny (famatus/famosus) – średniozamożny rzemieślnik… – opatrzny (providus/circumseptus) – ubogi rzemieślnik… – uczciwy (honestus) – rzemieślnik wiejski lub mieszczanin z małego miasteczka żyjący po części z rolnictwa… – pracowity (laboriosus) – chłop… – przewrotny/niewierny (perfidus/infidelis) – Żyd… – przewielebny (reverendissimus) – biskup ordynariusz… – wielebny (reverendus) – biskup sufragan, prałat, prepozyt, opat… – dostojny (venerabilis) – kanonik, proboszcz… – czcigodny (honorabilis) – wiejski pleban, wikary… – mąż znamienity (vir excellens/egregius) – uczony, lekarz, filozof… Tytulatury tej przestrzegano ściśle w dokumentach sądowych i urzędowych – pisano więc “pracowity Bartosz”, “przewrotny Moszko”, “sławetny Józef” itd. i każdy od razu potrafił określić miejsce danej osoby w hierarchii społecznej… Nie do pomyślenia było powiedzenie o magnacie “urodzony” – to byłaby obraz śmiertelna… Tak samo pan na wiosce tytułowany “szlachetnym” dostawał szału bo to była obelga…Z ciekawostek odnośnie tytułów: – arcybiskupowi gnieźnieńskiemu przysługiwał tytuł księcia łowickiego… – biskupowi krakowskiemu przysługiwał tytuł księcia siewierskiego wraz z władzą suwerenną nad tym księstwem, nie będącym częścią Rzeczypospolitej… – biskupowi warmińskiemu przysługiwał tytuł księcia sambijskiego wraz z władztwem nad Warmią, będącą częścią Rzeczypospolitej ale o szczególnym statusie… – biskupowi wrocławskiemu przysługiwał tytuł księcia nyskiego… – biskupowi płockiemu przysługiwał tytuł księcia pułtuskiego… – prepozytowi płockiemu przysługiwał tytuł księcia sieluńskiego… Co do rodów kniaziowskich/książęcych z tytułami uznawanymi przez Rzeczpospolitą to mamy tu np. wywodzących się od Giedymina Czartoryskich, Sanguszków, Różyńskich, Korecckich, Buremskich, Kurcewiczów, Kroszyńskich, Połubińskich, Łukomskich, Druckich (Sokolińskich, Konopla, Oziereckich, Pryhabskich, Horskich, Tołoczyńskich, Lubeckich), Olelkowiczów – Słuckich, Bielskich,Mścisławskich, Bujnickich, Hołownia – Ostrożeckich, wywodzących się od Ruryka i Rurykowiczów Ostrogskich, Zasławskich, wiśniowieckich, Zbaraskich, Woronieckich, Poryckich, Czetwertyńskich, Sokolskich, Massalskich, Ogińskich, Puzynów, Sołomereckich, Żyżemskich, Hołowczyńskich, Szujskich… Inne kniaziowskie rody o nieustalonym rodowodzie to Holszańscy, Giedroyciowie, Świrscy, Jamontowicze,Odyncewicze, Glińscy, Kapustowie… Spora część tych rodów wymarłą w XVI – XVII w.Radziwiłowie mieli tytuł Książąt Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, podobnie Ossolińscy od 1634 r., Denhoffowie od 1637 r., Lubomirscy od 1647 r., Jabłonowscy od 1698 r., Sapiehowie od 1700 r…

—

Notatka 6.

Bodek – 16-10-2013 – 11:23
Temat postu:

W “Encyklopedii staropolskiej” Zygmunt Gloger pisze:

“Długosz podaje, że w Polsce za czasów Władysława Jagiełły nastał zwyczaj tworzenia nazwisk od posiadłości, t.j. przez dodanie końcówki przymiotnikowej “ski” lub “cki”. Zwyczaj ten upowszechnił się w drugiej połowie XV wieku, najprzód u średniej szlachty, bo panowie pisali się jeszcze po staremu: Łukasz z Górki, Jan na Tęczynie i t. p. Nazwiska atoli na “ski” i “cki”, tworzone już i w XIV wieku z nazw wsi rodzinnej lub dziedzicznej, o ile syn dziedziczył po ojcu tę samą wioskę, z której powstało nazwisko. Jeżeli zaś osiadł w innej, to i nazwisko nowe mu dawano, a tak zdarzało się, że każdy w innej wsi zamieszkały, synowie i ojciec, innych używali nazwisk”.
—

Notatka 7.

 

OGRODY NAUK, CZYLI NAJCENNIEJSZE OWOCE PRAC POLSKICH HISTORYKÓW – w ciągłym uzupełnianiu

 

1. SŁOWNIK HISTORYCZNO-GEOGRAFICZNY ZIEM POLSKICH W ŚREDNIOWIECZU IH PAN r. 2022) + Witold Taszycki z Wikipedią: http://www.slownik.ihpan.edu.pl/ ;  http://www.slownik.ihpan.edu.pl/index.php  https://pl.wikipedia.org/wiki/Witold_Taszycki

2. Polski Słownik Biograficzny: https://www.psb.pan.krakow.pl/

3. Strona Internetowego Polskiego Słownika Biograficznego: https://www.ipsb.nina.gov.pl/Home

4.

5.

6.

7.

 

 

 

—

Autor wpisu: Tadeusz ‘Max’ Wysocki – Portal Narodowa GA.PA https://narodowa.pl

narodowa@narodowa.pl

…